Ιερές Μονές Γυναικεῖες

Στήν χερσόνησο της Αετολίμνης, ένα χιλιόμετρο έξω από τήν κωμόπολη της Μαλεσίνας, βρίσκεται τό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Αφιερωμένο αρχικά στήν Παναγία καί από τόν 17ο αι. στόν Άγιο Γεώργιο. Τό Καθολικό έπαθε σημαντικές ζημιές μέ τούς σεισμούς του 1894. Διασώθηκε τό ιερό μ΄ έναν πλούτο άριστα διατηρημένων τοιχογραφιών, οι οποίες υπέστησαν νέες ζημιές τό 1950 μετά τήν κατάρρευση της στέγης. Από τό θαυμαστό τέμπλο του ιερού τό οποίο ήταν ξυλόγλυπτο, διασώθηκαν ορισμένα τμήματα. Ο ναός είναι ένα από τά μεγαλύτερα σέ μέγεθος μνημεία της μεσοβυζαντινής περιόδου.

Βρίσκεται κοντά στό χωριό Μύλοι Πελασγίας, σέ υψόμετρο 600 μ. μέ μαγευτική θέα πρός τό Μαλλιακό κόλπο. Ο χρόνος ιδρύσεως της Μονής δέν είναι ακριβής, ανάγεται πάντως από έμμεσες παρατηρήσεις στούς μεσαιωνικούς χρόνους. Ο κτίτορας της Μονής είναι καί αυτός άγνωστος. Τό καθολικό πού σώζεται έχει υποστεί κατά καιρούς εξωτερικά καί εσωτερικά προσθήκες καί αφαιρέσεις. Μερικές από τίς τοιχογραφίες είναι του 17ου αιώνα, ενω εντοιχισμένο ανάγλυφο από λευκόλιθο ανάγεται στόν 12ο η 13ο αιώνα καί μας δίνει κάποια ιδέα της παλαιότητας του Μονυδρίου.

Ένα χιλιόμετρο από τό χωριό Σπαρτιά στίς πλαγιές ενός γραφικού λόφου είναι κτισμένο τό μικρό Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής. Η πρώτη θέση του ήταν νοτιότερα στή θέση "Μετόχι" (12ος η 13ος αιώνας) από τήν οποία μεταφέρθηκε άγνωστο πότε στή θέση "Σκηταριά" όπου ευρίσκεται σήμερα. Έκει βρέθηκαν από τυχαίες ανασκαφές κιβωτιόσχημοι τάφοι των ελληνιστικών χρόνων μέ κτερίσματα καί οστά. Τό καθολικό είναι σταυροειδούς βυζαντινού ρυθμού μετά τρούλλου.

Τό Μοναστήρι βρίσκεται σέ υψόμετρο 800 μέτρων στήν περιοχή της αρχαίας Μελιταίας. Γιά τήν οικοδόμησή του μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν υλικά από τό τείχος της Μελιταίας. Η Μονή κτίσθηκε κατά τήν περίοδο της Τουρκοκρατίας ενω τά κελλιά καί ο περίβολος της Μονής είναι κτίσματα των αρχών του 20ου αιώνος. Τό καθολικό είναι ρυθμού Βασιλικής μέ τρούλλο. Γίνονται σήμερα προσπάθειες γιά τήν ανακαίνιση καί συντήρισή του από τούς ευσεβείς κατοίκους της περιοχής καί τόν πολιτιστικό σύλλογο Μελιταίας.